Η φωτογραφία αυτή έχει τραβηχτεί (μάλλον τη δεκαετία του 1920) από τον Francesco Perilla, ζωγράφο, φωτογράφο και εκδότη που ζούσε στην Ελλάδα. Περιλαμβάνεται, μαζί με άλλες φωτογραφίες του Ταΰγετου και του Μυστρά, σε ένα τουριστικό φυλλάδιο που καλούσε, στα γαλλικά, τους τουρίστες να «έρθουν να δουν την Ελλάδα».
Μερικές από τις λιγότερο γνωστές φωτογραφίες που τράβηξε το 1953 και το 1961 στην Ελλάδα ο Henri Cartier-Bresson, κορυφαίος φωτογράφος του 20ου αιώνα.
Λακωνία, ο παπάς και το παπαδοπαίδι, 1961
(Είναι εκπληκτικό ότι ο φίλος Κώστας Τζανέτος εντόπισε όχι μόνο την τοποθεσία που ο Cartier-Bresson τράβηξε αυτή τη φωτογραφία -στους Βουτιάνους, στο δρόμο Τρίπολης-Σπάρτης- αλλά και τα πρόσωπα του εικονίζονται και την ακριβή ημερομηνία: «Το πρωί της 20ης Iουλίου 1961 ο Παπαγιάννης Τζαννέτος (1891-1994), εφημέριος Βουτιάνων και συνταξιούχος δάσκαλος αυτήν την περίοδο μαζί με τον εγγονό του Γιάννη κατευθύνονται στο ξωκκλήσι του προφήτη Ηλία. Στην στροφή του καφενείου του Γιάτρα συναντούν την Ελένη Γιάτρα (1922-1981) και συνομιλούν». (Από ανάρτηση του πολύ ωραίου ιστολογίου Βουτιάνοι –Οινούντος Λακωνίας, όπου μπορείτε να δείτε και μια φωτογραφία του ίδιου ακριβώς σημείου σήμερα.)
Η κεντρική πλατεία της Σπάρτης το 1953
(Η φωτογραφία είναι δημοσιευμένη στο βιβλίο των Jeanne και Georges Roux, Grèce, Παρίσι 1957)
Στο δρόμο μεταξύ Τρίπολης και Σπάρτης, 1953 Συνέχεια
Φωτογραφία δημοσιευμένη στο βιβλίο του Ernest Gardner, Greece and the Aegean, Λονδίνο, 1933.
Η φωτογραφία αυτή προέρχεται από το βιβλίο του Robert Liddell, The Morea (Λονδίνο, 1958). Ο Άγγλος λογοτέχνης και κριτικός Robert Liddell (1908-1992), που έζησε πολλά χρόνια στην Ελλάδα και τη γνώρισε καλά, θέλησε με αυτή τη φωτογραφία να αποδείξει στους αναγνώστες του βιβλίου του ότι, όπως γράφει, «η Σπάρτη έχει ένα από τα πιο όμορφα ρομαντικά σκηνικά».
Δυστυχώς, αυτό ακριβώς το μοναδικό «σκηνικό», υποβαθμισμένο τις τελευταίες δεκαετίες και απροστάτευτο, απειλείται σήμερα με μια βίαιη καταστροφή από ένα ανούσιο φαραωνικό έργο.
Αυτή είναι η μοναδική γνωστή φωτογραφία του λεγόμενου «Γεφυριού του Κόπανου» -πριν γκρεμιστεί. Το γεφύρι χτίστηκε, μάλλον, το 1730 (ή, σύμφωνα με άλλη εκδοχή, το 1749) και γκρεμίστηκε το 1902.
Δείτε πώς το ζωγράφισε ο Stackelberg το 1813, καθώς και τη φωτογραφία του Boissonas του 1903, με το γεφύρι γκρεμισμένο. Δείτε επίσης τη θέση του γεφυριού στον χάρτη του William Loring (με την πράσινη υπογράμμιση)
Η φωτογραφία έχει δημοσιευτεί στο: Ernst Reisinger, Griechenland. Schilderungen deutscher reisender. In zweiter, veränderter Auflage herausgegeben. Mit 90 Bildtafeln, davon 62 nach Aufnahmen der Preußischen Meßbildanstalt, Λειψία: Insel-Verlag, 1923. [α΄ έκδοση 1916]
Φωτογραφία του Γάλλου αρχαιολόγου Antoine Bon, τραβηγμένη πριν το 1932.
Η πιο πάνω φωτογραφία, όπως και η επόμενη, προέρχονται από το βιβλίο του Peter Anthony Hutton Greek Cities του 1932. Ο Peter Anthony ήταν ο γιος του Edward Hutton, μαζί με τον οποίο είχαν ταξιδέψει στη Σπάρτη το 1928. Την ίδια χρονιά, ο πατέρας του είχε δημοσιεύσει τοA Glimpse of Greece, που ήδη είδαμε. Το βιβλίο του Peter Anthony περιλαμβάνει πολύ περισσότερες φωτογραφίες και μικρά μόνο συνοδευτικά κείμενα, που βρίσκονται στο ίδιο ακριβώς κλίμα με εκείνα του πατέρα του. Και αναδεικνύει την Ελένη σαν το υπ’αριθμόν ένα σύμβολο της Ελλάδας. Ήδη από τον πρόλογό του, τονίζει ότι «η Eλλάδα είναι για όλους εμάς, μια γη μάλλον ονείρων και παράξενων φαντασιώσεων παρά πραγματικότητας […] μια γη μύθων και ιστοριών, μακρινή και πανέμορφη […] στοιχειωμένη με τεράστια πνεύματα, σχεδόν στοιχειά της φύσης». Αλλά «πάνω απ’ όλα, είναι αυτή που θυμόμαστε, είναι η δικιά της σκιά που περπατάει μαζί μας παντού… H Eλένη! Όταν όλες οι μνήμες των διανοητών και των ρητόρων, των φιλοσόφων και των ποιητών θα έχουν ξεχαστεί· όταν ακόμα και η δόξα των ηρώων έχει σβήσει […] αυτή θα παραμένει, μοναχική αλλά αιώνια, θλιμμένη και απρόσιτη, η ομορφότερη και η μελαγχολικότερη».
Και ο φυσικός χώρος, όπου βρίσκει την Ελένη είναι, βέβαια, η κοιλάδα του Ευρώτα:
«Η πρώτη άφιξη στη Σπάρτη πρέπει να είναι πάντοτε ένα από τα πράγματα που […] θα μείνουν για πάντα χαραγμένα στη μνήμη. Και την κάνει ακόμα πιο θαυμάσια το απροσδόκητο. Είναι σχεδόν αδύνατον να πιστέψεις ότι οι Σπαρτιάτες μπορεί να έζησαν στο μέρος που ξέρουμε σήμερα σαν Σπάρτη. Γιατί είναι ένα μέρος που μοιάζει σχεδόν με τροπική κοιλάδα· οι πορτοκαλεώνες είναι πυκνοί, και το άρωμα των λουλουδιών τους είναι ακατανίκητο, όλη η κοιλάδα είναι πλούσια σε σπαρτά και ελιές, και πάνω απ’ όλα τούτα υψώνεται ο Tαΰγετος, σκεπασμένος με χιόνια.
Μια ατμόσφαιρα αφθονίας, νωχελικότητας και ομορφιάς διαχέεται παντού, που ταιριάζει πολύ περισσότερο στις Nήσους των Mακάρων παρά σε οτιδήποτε συνδέουμε στο μυαλό μας με το όνομα της Σπάρτης. Είναι ποτέ δυνατόν να έζησαν στ’ αλήθεια μέσα σ’ αυτήν τη ευωδιαστή κοιλάδα; […] Μοιάζει πιο ταιριαστή για καλλιεργητές της γης, για έναν ειρηνικό λαό, καλοσυνάτο και σοφό, που ασκεί τις τέχνες και είναι γεμάτος ευγένεια. Ευγένεια, ναι, γιατί αυτή ήταν ευγενική, γιατί αυτή έζησε εδώ και πρέπει συχνά να λουζόταν στα νερά αυτού του γοργού ποταμού. Είναι ίσως το χαμόγελο της Ελένης που την έκανε τόσο ευχάριστη; […] Τι σχέση είχε αυτή μ’ εκείνους τους Σπαρτιάτες, το όνομα των οποίων ταυτίστηκε στον κόσμο με ένα σύστημα, ανελέητο στις αρχές του και δίχως καμιά ανθρωπιά; […] Αυτή η χρυσή κοιλάδα μοιάζει να έχει φτιαχτεί γι’ αυτήν και για τον Πάρη και τον έρωτά τους. Πόσο καλά μπορούμε να την φανταστούμε, με τα χρυσά μαλλιά της ανάμεσα στα στάχυα, ευγενική, μειλίχια και καλόκαρδη, πνευματώδη αλλά και ευσυγκίνητη μέχρι δακρύων.»
Η παραπάνω φωτογραφία προέρχεται από το βιβλίο του Edward Hutton, A Glimpse of Greece. Ο Edward Hutton ήταν γνωστός συγγραφέας ταξιδιωτικής λογοτεχνίας (βλ. περισσότερα εδώ). Είχε εγκατασταθεί στη Φλωρεντία και ασχολήθηκε κυρίως με την Ιταλία. Ταξίδεψε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1926, μαζί με τον φίλο του λογοτέχνη Norman Douglas. Τόσο πολύ τους άρεσε η περιοχή της Σπάρτης, που αποφάσισαν να παραμείνουν για πολλές μέρες. Συνέχεια
ο Ευρώτας 