Category Archives for ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

Ο κυκλικός Βωμός του Αμυκλαίου Απόλλωνα παίρνει μορφή

8

Μετά από την αναστήλωση του πρώτου κίονα πάνω στο αυθεντικό τμήμα της κρηπίδας του Θρόνου του Απόλλωνα, το Ερευνητικό Πρόγραμμα Αμυκλών προχώρησε πριν λίγες μέρες και στη μερική αναστήλωση του δεύτερου σημαντικού οικοδομήματος του ιερού, του Βωμού, στην αυθεντική του θέση. Ο όλος χώρος του ιερού αρχίζει να αποκτά μια νέα όψη.

Ο μεγάλος κυκλικός βαθμιδωτός βωμός κατασκευάστηκε, όπως και ο Θρόνος, στα μέσα του 6ου αιώνα π.χ. Παρότι είχε  διαλυθεί  ολοκληρωτικά, χάρη σε λίγα οικοδομικά μέλη που εντοπίστηκαν, έγινε δυνατή η σχεδιαστική του αναπαράσταση από τον αρχιτέκτονα Μανόλη Κορρέ. Ο βωμός είχε 8 μέτρα διάμετρο και 4 μέτρα ύψος.

Με βάση τα ευρήματα των ανασκαφών που έκανε τα τελευταία χρόνια το πρόγραμμα αλλά και τις αναφορές του Χρήστου Τσούντα, του πρώτου ανασκαφέα, έγινε δυνατός ο προσδιορισμός της ακριβούς θέσης του μνημείου στον χώρο. Έτσι λοιπόν, στην αυθεντική θέση του, κατασκευάστηκε μια κυκλική βάση, πάνω στην οποία οι αρχιτέκτονες του Ερευνητικού Πρόγραμματος, Θέμης Μπιλής και Μαρία Μαγνήσαλη, προχώρησαν στη μερική αναστήλωσή του, χρησιμοποιώντας αυθεντικά μέλη του, αλλά και καινούργια μάρμαρα, τα οποία (σύμφωνα τους αναστηλωτικούς κανόνες) ξεχωρίζουν εμφανώς.

Η αναστήλωση, όμως, μπορεί να συνεχιστεί και με άλλα αρχιτεκτονικά μέλη του βωμού, που ήδη έχουν ήδη εντοπιστεί, π.χ. εντοιχισμένα σε εκκλησίες της περιοχής, ή που ελπίζουμε να βρεθούν.

6

1

4

7

2

3

Ο πρώτος κίονας του Θρόνου των Αμυκλών στήθηκε στην αρχική του θέση

4

1-2

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός, αν και διαφορετικής τάξεως από τα συνηθισμένα: στα πλαίσια της διαμόρφωσης του αρχαιολογικού χώρου του Αμυκλαίου από το Ερευνητικό Πρόγραμμα Αμυκλών,  πριν από λίγες μέρες αναστηλώθηκε ένας κίονας πάνω στο αυθεντικό τμήμα της κρηπίδας του Θρόνου.

Ο Θρόνος του Απόλλωνα ήταν ένα από τα πιο φημισμένα, αλλά και τα πιο ιδιόμορφα, κτίσματα της αρχαιότητας. Η μορφή του αποτελεί ένα μεγάλο αίνιγμα, λόγω της εκ θεμελίων καταστροφής του στην ύστερη αρχαιότητα, αλλά και της μοναδικότητάς του, καθώς δεν υπάρχει κανένα ανάλογο αρχιτεκτονικό παράδειγμα.

Η ομάδα του Ερευνητικού Προγράμματος Αμυκλών, με επικεφαλής τον Άγγελο Δεληβοριά,  έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια μια προσπάθεια να λύσει αυτό το αίνιγμα και να κάνει μια μερική αναστήλωση του Θρόνου, με βάση τα αρχιτεκτονικά του μέλη που βρέθηκαν επί τόπου ή διασκορπισμένα στην ευρύτερη περιοχή. Πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο «παζλ», για το οποίο έχουμε λίγα μόνο κομμάτια, ενώ δεν ξέρουμε ούτε την συνολική εικόνα. Την προσπάθεια αυτή μπορεί κανείς να δει κυρίως πάνω στην ειδική πλατφόρμα που έχει φτιαχτεί στο χώρο. Εκεί δεσπόζουν σήμερα οι δύο μεγάλοι πεσσοί της εισόδου του Θρόνου.

Αυτό που έγινε όμως τώρα, από τους αρχιτέκτονες της ομάδας Θέμη Μπιλή και Μαρία Μαγνήσαλη, είναι αναστήλωση πάνω στο μόνο σωζόμενο τμήμα του οικοδομήματος του Θρόνου που διατηρείται στη θέση του, δηλαδή τη νότια κρηπίδα. Πάνω της στήθηκε ένα τμήμα του αρχικού κίονα. Δίνοντας έτσι, για πρώτη φορά μετά από τόσους αιώνες, μια -αμυδρή έστω- εικόνα που είχε το μνημείο στην αυθεντική του θέση.

Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια έγινε η προσπάθεια ανασύνθεσης του μεγάλου κυκλικού βαθμιδωτού Βωμού του ιερού, του οποίου τη μορφή έχει διασαφηνίσει ο αρχιτέκτονας Μανώλης Κορρές. Ήδη έχει ξεκινήσει η μερική αναστήλωση του Βωμού στην αρχική του θέση.

1

5

6

7

8

9

10

11

Η βάση πάνω στην οποία πρόκειται να στηθεί η μερική αναστήλωση του μεγάλου κυκλικού Βωμού

.

Ο κυκλικός Βωμός του Αμυκλαίου Απόλλωνα παίρνει μορφή

6

Τα ερείπια της Σπάρτης το 1829, σε χάρτη της γαλλικής Expédition

Image

Στον δεύτερο τόμο της γαλλικής Επιστημονικής αποστολής του Μοριά, εκτός από τον χάρτη των περιχώρων της Σπάρτης που σχεδίασε ο Émile le Puillon de Boblaye δημοσιεύεται και ένας πιο λεπτομερής και ειδικός «Χάρτης μέρους των ερειπίων της Σπάρτης», σχεδιασμένος από τον αρχιτέκτονα Abel Blouet και τους συνεργάτες του.

Στη λεπτομέρεια του χάρτη (πάνω) βλέπουμε την περιοχή του Ευρώτα, και διακρίνουμε τα κυκλικά θεμέλια του μικρού ρωμαϊκού αμφιθεάτρου που περιέβαλλε το ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος, τα οποία ήταν εμφανή (όπως φαίνεται και από το χαρακτικό του Λε Ρουά το 1754). Στον χάρτη (κάτω) βλέπουμε όλα τα ορατά τότε ερείπια της αρχαίας Σπάρτης, αλλά και την τοπογραφία της περιοχής πέντε χρόνια πριν αρχίσει να δημιουργείται η νέα πόλη.

Image

Το πρώτο ζωγραφικό τοπίο του Ευρώτα (1754)

Image

Αυτή είναι η παλαιότερη γνωστή ζωγραφική απεικόνιση του τοπίου του Ευρώτα. Το σχέδιο είναι του αρχιτέκτονα Λε Ρουά, που ταξίδεψε στη Σπάρτη το 1754. Ο ίδιος σχεδίασε και τον χάρτη της κοιλάδας του Ευρώτα. Το χαρακτικό έχει τίτλο: «Άποψη του Δρόμου της Σπάρτης», καθώς ο Λε Ρουά θεωρούσε ότι εκεί βρισκόταν ο Δρόμος που αναφέρεται από τον Παυσανία. Το συνοδεύει από την εξής περιγραφή:

«Ο Δρόμος ήταν ένα είδος σταδίου όπου ασκούνταν στο τρέξιμο οι νέοι Σπαρτιάτες: είναι πολύ ερειπωμένος. Σε μία πλευρά του, από τη μεριά του Ευρώτα, βλέπει κανείς, πολλά βάθρα γεμάτα επιγραφές που μας μαθαίνουν ιδιαίτερα τα ονόματα εκείνων που πήραν βραβεία στους αγώνες. Δεν τις δίνω εδώ, τις έχει αντιγράψει ο κ. Φουρμόν και βρίσκονται, μαζί με πολλές άλλες στη Βιβλιοθήκη του Βασιλιά, όπου μπορεί κανείς να τις δει· όμως, στην Άποψη του Δρόμου, έχω παραστήσει τη μορφή μιας από αυτές τις βάσεις. Για να τον ζωγραφίσω, κάθισα σε ένα κάπως ψηλό σημείο, για να φαίνεται ο Ευρώτας, και για να δείξω τη θέση του ποταμού ανάμεσα στον Δρόμο και το βουνό που βρίσκεται στα δεξιά, και πάνω στο οποίο ήταν χτισμένο το φρούριο Μενελάιο· το άλλο βουνό στα αριστερά είναι ο Θόρναξ.»

Τόσο από το σχέδιο, όσο και από την περιγραφή, καταλαβαίνουμε ότι αυτό που εικονίζεται στην πραγματικότητα είναι τα ερείπια του ιερού της Ορθίας Αρτέμιδος, και συγκεκριμένα του μικρού ρωμαϊκού αμφιθεάτρου, όπου και σήμερα μπορεί να δει κανείς και τα βάθρα με τις επιγραφές που αναφέρει ο Λε Ρουά.

Το ενδιαφέρον όμως αυτής της εικόνας δεν έχει κάνει μόνο με την ιστορία της αρχαιολογίας, αλλά με ότι ο Λε Ρουά ανέβηκε, όπως λέει, σε ένα ψηλό σημείο κυρίως για να αποδώσει –για πρώτη ίσως φορά– το τοπίο του Ευρώτα και των λόφων του Μενελάιου.