Το μεγάλο πανόραμα της Σπάρτης και του Ταΰγετου στα 1865, από τον Paul des Granges

Πρόκειται σίγουρα για την πιο εντυπωσιακή φωτογραφία της Σπάρτης του 19ου αιώνα. Τραβηγμένη μάλλον το 1865 (και σίγουρα πριν το 1869, οπότε εκδόθηκε μαζί με άλλα «κλασικά τοπία») μας φανερώνει με μεγάλη λεπτομέρεια το πώς ήταν η πόλη 30 χρόνια μετά την ίδρυσή της. Έχει τραβηχτεί από τον «Λόφο» στα ανατολικά της πόλης. Τα σπίτια είναι ακόμα πολύ αραιά στο πρώτο πλάνο, ανάμεσα στο λόφο και στο σημερινό, κέντρο, αρκετά πιο πυκνά στα νοτιοδυτικά, στα πιο ψηλά μέρη της πόλης. Δεν υπάρχουν ακόμα ούτε το μουσείο, ούτε το δημαρχείο, ούτε η μητρόπολη στη σημερινή της μορφη, διακρίνεται όμως το παλιό δικαστήριο. Μια προσεκτική εξέταση αυτής της φωτογραφίας θα μπορούσε να ταυτίσει τα πιο παλιά σπίτια της Σπάρτης -τα λίγα βέβαια που έχουν απομείνει. Αν τη συγκρίναμε με άλλες ανάλογες, από τα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου, μπορεί να φωτίσει το πώς ακριβώς αναπτύχθηκε η πόλη. Πιο κάτω μπορείτε να δείτε κομμάτια του πανοράματος σε ακόμα υψηλότερη ανάλυση (πατώντας πάνω τους με το χεράκι, και ύστερα άλλη μία φορά με τον μεγενθυντικό φακό).